شکست تحریم روسیه و تکرار تجربه ایران برای غرب

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ به تازگی چارلز میشل، رئیس شورای اروپا گفت، اروپا پیش تر تمام تحریم‌های اصلی را علیه روسیه اعمال کرده بود و چیزهای زیادی باقی نمانده که بتوان علیه روسیه انجام داد.

این اظهارنظر مقام اروپایی تداعی کننده دوران دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکاست، آنجایی که به دنبال اجرای سیاست فشار حداکثری علیه ایران همه تحریم‌های ممکن به کار بسته شد و کار به تحریک اشخاص و مقام های ایرانی رسید.

‌در مقام مقایسه، تحریم‌های روسیه نسبت به ایران فشرده‌ تر و در بازه زمانی کوتاه تری اعمال شدند؛ اما جمهوری اسلامی ایران از زمان تسخیر لانه جاسوسی در 40 سال پیش تاکنون با انواع تحریم‌ها مواجه بوده است. راهبردنویسان سیاست خارجی برای اثربخشی تحریم‌ها عنصر غافلگیری مانند روسیه و فرسایشی بودن مانند تحریم‌های ایران را توصیه می‌کنند. با وجود این، نتیجه درباره ایران و روسیه یکسان بود و اهداف غرب با اعمال تحریم ‌ها محقق نشده‌اند.

از زمان جنگ اوکراین بازار انرژی جهانی، جایگزینی برای روسیه پیدا نکرده است و در زمستان امسال افزایش بهای گاز در اروپا موجب فشار به اقتصاد و طبقات متوسط و فقیر کشور‌های این قاره شد

ریچارد نفیو، طراح تحریم‌ها علیه ایران در دوران باراک اوباما، رئیس جمهور اسبق آمریکا که در دولت بایدن نیز مدتی به کار گرفته شده بود، در کتاب «هنر تحریم‌ها» به ضرورت اجرای دقیق و پویای تحریم برای تسلیم شدن کشورها پرداخت و تأکید می‌کند، تحریم اگر در موعد مطلوب خود اثر نکند، ممکن است به طور معکوس موجب شناسایی نقاط ضعف و رفع آنها به وسیله کشور تحت تحریم شود.

اصولاً تحریم سیاستی شکست خورده در تاریخ دیپلماسی معاصر به شمار می‌رود. کوبا یکی از کشورهایی است که در تحمل تحریم رکوردی نزدیک به 60 سال از خود برجای گذاشت. در عراق تحریم‌های بسیار شدید آمریکا در قالب برنامه «نفت در برابر غذا» به طور مستقیم به تغییر حاکمیت منجر نشد و درنهایت حمله نظامی آمریکا و نیروهای ائتلاف موجب تغییر حکومت در این کشور شد.

درباره کشور‌هایی با ابعاد و قدرت روسیه، تحریم به مراتب کم‌اثرتر خواهد بود. از زمان جنگ اوکراین بازار انرژی جهانی، جایگزینی برای روسیه پیدا نکرده است و در زمستان امسال افزایش بهای گاز در اروپا موجب فشار به اقتصاد و طبقات متوسط و فقیر کشور‌های این قاره شد.

روسیه ابرقدرت جهانی به شمار می‌رود که آسیب پذیری بالایی در برابر تحریم نخواهد داشت. به استناد گزارش‌ها، تورم روسیه در ماه ژانویه در محدوده ۱۱.۸ درصدی قرار داشت که تقریباً سه برابر هدف تورمی چهار درصدی بانک مرکزی است. بانک مرکزی در حال آماده شدن برای افزایش نرخ بهره پایه است تا به وسیله آن بتواند برای کاهش تورم اقدام کند‌. همچنین روبل نسبت به دلار در حدود ۱۶ درصد کاهش ارزش پیدا کرد که ناشی از کاهش درآمدهای ارزی روسیه است .

با وجود این، غرب انتظاری بیش از اینها از تحریم روسیه داشت و قصد دارد با تحریم اقتصادی و ایجاد انزوای سیاسی و حتی ورزشی برای مسکو، این کشور را در کوتاه مدت به زانو درآورد. این هدف نه تنها محقق نشد، بلکه با ابتکارات جالبی از طرف روسیه مواجه شد. طبق گزارش ها، پس از تحریم روسیه از سوییفت و بلوکه شدن دارایی‌های این کشور در بانک های خارجی، روسیه که از معاملات دلار محروم بود، اقدام به دلارزدایی و معاملات ارز دوجانبه کرد.

هرچند قراردادهای پولی دوجانبه در ابتدا برای روسیه توفیقی نداشت، ولی به مرور ارزش معاملات روبل-یوان از معاملات روبل-یورو سبقت گرفت و حتی گاهی معامله با یوان بالاتر از معامله با دلار قرار گرفت. به نظر می آید روسیه واحد پولی بزرگترین شریک تجاری خود را برای مبادلات دوجانبه با چین انتخاب کرده که رضایت نسبی تجار دو ‌کشور را به همراه داشته است.

پس از تحریم روسیه از سوییفت و بلوکه شدن دارایی‌های این کشور در بانک های خارجی، روسیه که از معاملات دلار محروم بود، اقدام به دلارزدایی و معاملات ارز دوجانبه کرد

به نظر می‌آید کشورهای مهم در بازار انرژی و دارای وزن بالای جغرافیایی-سیاسی همچون ایران، روسیه و ونزوئلا در برابر تحریم ‌ها مقاومت لازم را از خود نشان داده‌اند و موفق به ادامه سیاست خارجی مستقل خود در برابر غرب شده‌اند.

بنیان اقتصاد جهانی بر پایه «برتون وودز» و سلطه دلار که ابتکار عمل را به آمریکا و متحدان غربی آن در وضع تحریم علیه کشور‌های ناهمسو می‌داد، اینک با تغییر هندسه اقتصادی جهان رو به افول رفته و در نقطه زمانی فعلی، می‌توان انتظار ایجاد اتحادیه میان کشور‌های تحریم شده را انتظار داشت؛ اتحادیه‌ای که در صورت همراه کردن چین با خود، سهم بزرگی از اقتصاد جهانی را از بدنه غرب محور آن جدا ‌می‌کند و موضوع انرژی برگ برنده بزرگی به شمار خواهد رفت.